Proroeb
No.14 Blagoveshensk / 28.02.2013
Natali, een Russische vrouw van een jaar of 45, neemt me mee naar haar favoriete ijszwemvereniging (in het Russisch proroeb). Het is een houten blokhut aan de oever van de rivier net iets buiten het centrum van Blagovesjenks, een stadje in het Verre Oosten. De rivier is wit bevroren en bedekt met sneeuw. Het ijs is anderhalve meter dik. Volgens het lokale weerbericht is het vandaag -32 en de ijspegels hangen aan de dakrand van het houten huisje.
Binnen is de sauna. Een stuk of tien mannen van uiteenlopende leeftijden en twee jonge vrouwen warmen zich voordat ze een duik wagen. Vladimir is het oudste lid. Hij is 84 jaar en heeft een lange baard en luide stem. Hij is een beetje doof en schreeuwt enthousiast in mijn oor over de vele voordelen van het ijszwemmen. Hij doet het al sinds zijn jeugd en volgens hem is dit de reden dat hij nog in zo’n uitstekende lichamelijk conditie verkeert. Nu is het makkelijk, met de sauna dichtbij. Maar vroeger, zo weet hij nog goed, was het niet zo luxieus. Destijds woonde hij niet dichtbij een rivier en gooide hij in de winter soms een emmer koud water over zich heen.
Vladimir legt uit waarom ijszwemmen goed is voor de gezondheid: ‘Stel je voor dat je een hand tegen een hete kachel legt. Je reflex zorgt dat je hand zich zo snel mogelijk terugtrekt. Hetzelfde gebeurt als je in het koude water stapt. Het eerste reflex is dat je er gelijk weer uit wilt. Hierdoor worden je lichaamsdelen en organen geactiveerd en komt alles in je lichaam op scherp te staan.' Op het geestelijk vlak is het volgens Vladimir ook goed voor je: ‘Vlak voordat je in het water stapt moet je je angst overwinnen. Het is tegennatuurlijk om zomaar in een wak te springen. Als je toch doorzet, overwin je dit instinct en wordt je geestelijk sterker. ‘
De geestelijk vader van het ijszwemmen in Rusland is de mysticus Porfirii Ivananov, door de kerk als ketter verklaard. Hij propagandeerde in het begin van de twintigste eeuw het ijszwemmen als manier van leven. In zijn jeugd leidde hij een wild leven, met veel drank en sigaretten. Na jaren van losbandigheid werd hij ziek. Hij voelde dat hij snel zou sterven. Volgens het verhaal wilde hij het sterfproces versnellen en ging hij buiten in de sneeuw liggen, wachten op de dood. Toen hij de volgende dag wakker werd, merkte hij echter dat hij zich beter voelde. Hij besloot nog een nacht buiten te slapen. Na een week in de sneeuw te hebben doorgebracht was hij helemaal hersteld. De rest van zijn leven droeg hij slechts een zwembroek, zwoor de drank en sigaretten af en nam regelmatig een duik in ijswater.
De leden van de zwemclub in Blagovesjensk volgen de leer van Porfirii roken en drinken zelf ook niet. Een man van in de zeventig, die ook Vladimir heet, toont trots zijn gymnastiekoefeningen. Hij slaat zijn lichaam dubbel en kan zonder enige moeite met gestrekte benen de grond aanraken met zijn ellebogen. Volgens hem heeft hij zijn elastische lichaam te danken aan deze gezonder levensstijl.
Na een minuut of vijftien in de sauna te hebben doorgebracht is het tijd voor verkoeling. De twee Vladimirs en Natali gaan mij voor naar buiten. De Vladimirs in zwembroek, Natali en ik in bikini. Door de sneeuw en de vrieskou lopen we via een speciaal aangelegd paadje naar de rivier. Over het wak ligt een houten plank om te zorgen dat het niet gelijk dicht vriest. Toch moet elke dag de voorzitter van de zwemclub een uur eerder aanwezig zijn om het wak open te breken. Vladimir haalt de plank weg en een donker, zeer onaangenaam ogend gat komt te voorschijn. ‘Kijk, hier kun je zwemmen’, vertelt hij opgewekt. Hij loopt naar het wak waarin een klein trappetje is gemonteerd, stapt op het trappetje en daalt af in het water. Hij duikt even onder en klimt er weer uit. Van zijn oude, gerimpelde lichaam komt een witte damp. Hij kijkt mij triomfantelijk aan: ‘ Nu jij!’, roept hij. ‘Vergeet niet te ademen als je in het water ligt!’.
Terug in de sauna vraag ik Vladimir of ook hij niet rookt en drinkt. Hij denkt even na: ‘Ik rook niet. Maar een glaasje wodka op zijn tijd is ook goed voor de gezondheid', antwoordt hij met een knipoog.
