Een kilo hond
No.9 Bikin / 30.01.2013
Net als ik samen met Denis (33) en Zenja (31) vol interesse kijk naar een verslag op de Russische staatstelevisie over de zeehondjes in Pieterburen, belt Natasja (31). Ik ben in Bikin, een klein stadje in het Russische Verre Oosten. Ze nodigt me uit samen de avond door te brengen bij vrienden. Een uur later haalt ze me op. We gaan te voet. In het centrum van Bikin staat een aantal oude sovjetsflats, maar als je een zijstraat inloopt zie je voornamelijk houten huisjes. Veel huisjes zijn lichtgroen of roze geschilderd.
We maken eerst een tussenstop bij een winkel om de benodigde wodka te kopen. En natuurlijk een biertje voor onderweg. Vandaag drinken we Amstel, om de komst te vieren van een gast uit Nederland. Een ongewone gebeurtenis in dit deel van Rusland. We lopen met een biertje in de hand over straat. We zijn niet de enigen. Het bier is lauw als we het kopen, maar buiten vriest het 35 graden. Na tien minuten is het bier ijskoud en moeten we snel doordrinken zodat het schuim dat uit de flessenhals omhoog komt niet bevriest.
De vrienden van Natasja wonen in een typische vijf verdiepingen tellende sovjetflat. De zware metalen deur naar het trappenhuis is verroest en in de gang hangt een zware, muffe geur. Maar eenmaal binnen is het gezellig. Oma, vader en moeder, vier kinderen, de man van de oudste dochter, en hun pasgeboren kindje wonen gezamenlijk in de kleine driekamerflat. Het leven speelt zich af in de keuken. We nemen plaats rond de tafel die al vol staat met allerlei gerechten. Op het fornuis staat een grote pan Borsjtsj, de befaamde Russische rode bietensoep. We halen de wodka tevoorschijn, de glazen worden volgeschonken en we proosten op de kennismaking.
Bikin was vanwege de strategische ligging (op tien kilometer afstand met de Chinese grens) tot begin jaren negentig een gesloten nederzetting. Niemand mocht Bikin binnen zonder geldige reden en buitenlanders werd de toegang in het geheel ontzegd. Maar er was werk, voornamelijk in het leger en in de grote plaatselijke sovchoz (een collectieve boerderij). Nu, na de val van de Sovjetunie, ligt de sovchoz er verlaten bij en is het leger voor een groot deel ontmanteld. Werk met een acceptabel salaris is schaars. Een groot deel van de bevolking trekt weg om het geluk te zoeken in de westerse regio’s van Rusland. Maar niet iedereen heeft de mogelijkheid te verhuizen. Degenen die achterblijven leiden een hard leven. Er wordt nauwelijks geïnvesteerd in overheidsvoorzieningen zoals medische zorg, onderwijs en infrastructuur.
Eén van de grootste ongemakken is dat het leven hier duur is. Duurder dan in de rest van Rusland. Door gebrek aan eigen industrie wordt alles geïmporteerd. In de winkels is de keuze beperkt en betaal je Nederlandse prijzen of soms nog meer. Een brood kost een euro. Voor een conservenblik groente betaal je al snel twee euro. Met een gemiddeld inkomen van 400 euro per maand is winkelen zo bijna onbetaalbaar. Maar mensen zijn inventief en ondanks de hoge voedselprijzen ontvangen ze mij met de typisch Russische gastvrijheid.
Ira en haar moeder (die ook Natasja heet) vertellen met trots over het eten. Ze verbouwen het allemaal zelf. Natasja heeft de taak om de groentetuin te onderhouden. Ze is 62 jaar en is al zeven jaar met pensioen. Haar maandelijkse pensioen bedraagt 7000 roebel, omgerekend 180 euro. Niet genoeg om van te leven en daarom woont ze bij het gezin van haar dochter. Het onderhouden van de groentetuin is voornamelijk een klusje voor in de zomer. Het is dankbaar werk. De oogst is vaak zo rijk dat ze er ook de hele winter van kunnen eten.
Op tafel staat een schaal met ingemaakte paddenstoelen, door de vrouwen in verzameld in het omliggende bos. Meestal maken ze er een echt uitje van: ‘Als het mooi weer is gaan we met z’n allen naar het bos met een grote picknickmand vol met eten en drinken. We brengen daar de hele dag door. De opbrengst verschilt, maar dit jaar hebben we heel veel paddenstoelen en bessen gevonden‘, vertelt Ira.
Waar de vrouwen het verzamelen op zich nemen trekken de mannen het bos in om te jagen. Sasja is de man des huizes. Het is een grote enigszins angstaanjagende verschijning met een grof gezicht en een bulderende lach. Hij liefst eet hij vlees van een dier dat hij zelf heeft gevangen. Het grootse deel van het Verre Oosten is onbewoond en daarom leefgebied voor wilde dieren. Maar de natuur staat de laatste jaren onder druk door intensieve bosbouw en de aanleg van pijpleidingen naar China. Een aantal beschermde diersoorten, waaronder de Siberische tijger en de Amoerluipaard, worden met uitsterven bedreigd. Ook is stropen een probleem. De vacht van een tijger of luipaard kan voor enorme bedragen worden verkocht. In een gebied waar de mensen arm zijn is het makkelijk geld verdienen. De Chinezen hebben interesse in de Siberische tijger om de vermeende helende werking van de verschillende lichaamsdelen.
Ook de hond dient als prooi. Het is een gewoonte die is overgewaaid uit China. In Bikin eet je een hond niet zomaar omdat het lekker is, maar alleen als je last hebt hebt van je longen of als je lijdt aan tuberculose. Een hond zou zoveel antistoffen in zich dragen dat eten van zijn vlees tuberculose geneest. Om de vraag of je hier gewoon een kilo hond in de winkel kunt kopen, moet iedereen lachen: ‘Nee natuurlijk kun je geen hondenvlees in de winkel kopen,’ zegt Sasja, ‘ Hondenvlees komt altijd van eigen honden. Soms van honden van de straat.' Het eten van hond is volgens Sasja ook alleen nuttig in de winter. 's Zomers produceren ze minder antistoffen. Dan kunnen de honden in Bikin veilig over straat.
Nadat al het eten is geproefd, de fles wodka is leeggedronken en ik plechtig heb beloofd nog een keer terug te komen, nemen Natasja en ik afscheid. Zingend lopen we naar huis. De wodka heeft zijn werk gedaan.
